Wat is Hepatitis C?
Hepatitis C-virus (HCV) is een bloedgedragen virus dat chronische leverontsteking veroorzaakt. Het virus infecteert primair de lever en kan bij onbehandelde infecties leiden tot ernstige complicaties zoals levercirrose en leverkanker. HCV wordt hoofdzakelijk overgedragen via direct contact met geïnfecteerd bloed.
Acute en chronische hepatitis C
Acute hepatitis C ontstaat binnen zes maanden na infectie en verloopt vaak asymptomatisch. Ongeveer 15-25% van de patiënten geneest spontaan. Bij de overige 75-85% ontwikkelt zich een chronische infectie die jarenlang onopgemerkt kan blijven bestaan en geleidelijk leverschade veroorzaakt.
Transmissie en risicofactoren
De belangrijkste transmissiewegen zijn:
Onveilig gebruik van injectienaalden
Onveilige medische procedures
Seksueel contact (minder frequent)
Verticale transmissie van moeder op kind
In Nederland zijn schattingsgewijs 20.000-25.000 mensen chronisch geïnfecteerd met HCV. Veelvoorkomende symptomen zijn vermoeidheid, buikpijn en geelzucht, hoewel veel patiënten lange tijd klachtenvrij blijven.
Diagnose en Screening
De diagnose van hepatitis C wordt gesteld via specifieke bloedonderzoeken. De eerste stap is detectie van HCV-antilichamen, gevolgd door PCR-tests om actieve virusreplicatie aan te tonen. Deze tests bepalen ook het virustype (genotype) en de virale belasting, essentieel voor behandelkeuzes.
Screeningsprogramma's in Nederland
Nederland heeft gerichte screeningsprogramma's voor risicogroepen, waaronder gebruikers van intraveneuze drugs, patiënten met HIV en personen geboren in endemische gebieden. Huisartsen spelen een belangrijke rol bij het identificeren van potentiële kandidaten voor screening.
Wanneer testen laten uitvoeren
Testing wordt aanbevolen bij verhoogd risico op infectie, onverklaarde leverenzymstijging of specifieke symptomen. Na mogelijke blootstelling wordt testing na 8-12 weken geadviseerd vanwege de vensterperiode.
Positieve HCV-antilichaamtests vereisen bevestiging via PCR-onderzoek. Bij chronische infectie worden aanvullende leveronderzoeken uitgevoerd om de mate van leverschade te beoordelen en de behandelstrategie te bepalen.
Behandelingsmogelijkheden
De behandeling van Hepatitis C heeft een revolutie ondergaan met de introductie van moderne antivirale therapieën. Deze geneesmiddelen bieden uitstekende resultaten met minimale bijwerkingen, waardoor de meeste patiënten volledig kunnen genezen van hun HCV-infectie.
Direct Acting Antivirals (DAA's)
Direct Acting Antivirals zijn de standaardbehandeling voor Hepatitis C in Nederland. Deze medicijnen werken rechtstreeks tegen het virus door specifieke eiwitten te blokkeren die het virus nodig heeft om zich te vermenigvuldigen. DAA's zijn veel effectiever dan oudere behandelmethoden en hebben aanzienlijk minder bijwerkingen.
Behandelduur en Succespercentages
De behandelduur varieert meestal tussen 8 en 12 weken, afhankelijk van het HCV-genotype en de ernst van de leveraandoening. De succespercentages zijn indrukwekkend, met genezing in meer dan 95% van de gevallen. Dit wordt gemeten aan de hand van een aanhoudende virologische respons (SVR).
Nederlandse Behandelrichtlijnen
In Nederland volgen artsen de richtlijnen van de Nederlandse Vereniging voor Gastroenterologie (NVGE) en de Nederlandse Vereniging voor Hepatologie (NVH). Deze richtlijnen worden regelmatig geüpdatet op basis van de nieuwste wetenschappelijke inzichten en zorgen voor een gestandaardiseerde, hoogwaardige zorg voor alle HCV-patiënten.
Beschikbare Medicijnen in Nederland
Nederlandse apotheken bieden verschillende moderne HCV-medicijnen aan, allemaal volledig vergoed door de zorgverzekeringen. Deze geneesmiddelen zijn uitsluitend verkrijgbaar op recept van een specialist en vereisen zorgvuldige medische begeleiding tijdens de behandeling.
Belangrijkste HCV-Medicijnen
Sofosbuvir/Velpatasvir (Epclusa): Effectief tegen alle HCV-genotypen, behandelduur 12 weken
Glecaprevir/Pibrentasvir (Maviret): Pangenotypische behandeling, vaak 8 weken therapie
Sofosbuvir/Ledipasvir (Harvoni): Specifiek voor genotype 1, 4, 5 en 6
Elbasvir/Grazoprevir (Zepatier): Voornamelijk voor genotype 1 en 4
Vergoeding en Verkrijgbaarheid
Alle geregistreerde HCV-medicijnen worden volledig vergoed door Nederlandse zorgverzekeringen via het basispakket. De behandeling moet wel worden voorgeschreven door een gespecialiseerde arts, meestal een maag-darm-leverarts (MDL-arts) of internist. Nederlandse apotheken kunnen deze medicijnen leveren, vaak in samenwerking met ziekenhuisapotheken vanwege de specialistische aard van de behandeling. Patiënten hoeven geen eigen bijdrage te betalen voor deze levensreddende therapieën.
Preventie en Leefstijladvies
Voorkoming van transmissie
Het voorkomen van hepatitis C-transmissie is essentieel voor het beperken van verdere verspreiding. HCV wordt voornamelijk overgedragen via direct bloed-op-bloed contact. Belangrijke preventiemaatregelen omvatten het niet delen van persoonlijke hygiëneartikelen zoals tandenborstels, scheermesjes of nagelknipper. Voor mensen die drugs gebruiken is het cruciaal om nooit injectiemateriaal, zoals naalden of spruitjes, te delen. Zorgverleners moeten strikte hygiëneprotocollen volgen bij medische procedures.
Vaccinaties (Hepatitis A en B)
Hoewel er geen vaccin tegen hepatitis C bestaat, wordt sterk geadviseerd om te vaccineren tegen hepatitis A en B. Mensen met HCV hebben een verhoogd risico op ernstige complicaties bij co-infectie met andere hepatitisvirussen. De combinatievaccins zijn verkrijgbaar bij uw apotheek en huisarts. Uw arts zal bepalen welk vaccinatieschema het meest geschikt is voor uw situatie.
Leefstijlaanpassingen tijdens behandeling
Tijdens de HCV-behandeling zijn bepaalde leefstijlaanpassingen belangrijk voor optimaal behandelresultaat:
Neem medicatie op vaste tijden in volgens voorschrift
Zorg voor voldoende rust en slaap
Handhaaf een uitgebalanceerd dieet rijk aan groenten en fruit
Vermijd zware fysieke inspanning indien vermoeidheid optreedt
Communiceer bijwerkingen tijdig met uw behandelteam
Alcohol en leverbelasting
Alcoholgebruik is zeer schadelijk voor de lever, vooral bij een bestaande HCV-infectie. Alcohol versnelt de progressie van leverschade en vermindert de effectiviteit van antivirale behandelingen. Volledige alcoholabstinentie wordt daarom sterk aanbevolen tijdens en na de behandeling. Indien u moeite heeft met het stoppen van alcohol, bespreek dit open met uw arts voor ondersteuning en eventuele doorverwijzing naar specialistische hulp.
Monitoring van de leverfunctie
Regelmatige controle van de leverfunctie is noodzakelijk om de voortgang van de behandeling en eventuele complicaties te monitoren. Dit gebeurt via bloedonderzoek waarbij leverenzymen, bilirubine en andere parameters worden gemeten. Uw arts zal een controletijdschema opstellen dat aansluit bij uw specifieke situatie en behandelprotocol.
Nazorg en Langetermijnzorg
Follow-up na succesvolle behandeling
Na een succesvolle HCV-behandeling blijft regelmatige medische follow-up belangrijk. De eerste controle vindt meestal plaats 12 weken na het beëindigen van de behandeling om te bevestigen dat het virus volledig is verdwenen (SVR - sustained virologic response). Verdere controles worden gepland op 6 maanden en 1 jaar na behandeling, en vervolgens jaarlijks afhankelijk van de mate van bestaande leverschade.
Controle op reïnfectie
Hoewel genezing van hepatitis C mogelijk is, biedt dit geen immuniteit tegen herinfectie. Mensen met een verhoogd risico, zoals injecterende druggebruikers, worden daarom regelmatig gescreend op reïnfectie. De HCV RNA-test wordt gebruikt om nieuwe infecties vroegtijdig op te sporen. Bij tekenen van reïnfectie kan opnieuw een succesvolle behandeling worden gestart.
Leverschade beoordeling
Evaluatie van bestaande leverschade blijft belangrijk, zelfs na succesvolle HCV-behandeling. Fibrose en cirrose kunnen onomkeerbaar zijn en vereisen langdurige monitoring. Techniiken zoals FibroScan, bloedtests en soms leverbiopsie worden gebruikt om de mate van leverschade te beoordelen. Bij gevorderde fibrose of cirrose is extra alertheid nodig voor complicaties zoals leverkanker.
Psychosociale ondersteuning
Een HCV-diagnose en behandeling kunnen emotioneel belastend zijn. Psychosociale ondersteuning kan helpen bij het verwerken van de diagnose, omgaan met stigma en het volhouden van de behandeling. Patiëntenverenigingen, maatschappelijk werkers en psychologen kunnen waardevolle ondersteuning bieden. Uw behandelteam kan u doorverwijzen naar passende hulpverlening indien gewenst.
Partnercounseling en screening
Screening van partners en familieleden is een belangrijk onderdeel van de HCV-zorg. Seksuele partners hebben een klein maar bestaand besmettingsrisico en worden geadviseerd zich te laten testen. Huisgenoten die mogelijk contact hebben gehad met bloed (via gedeelde hygiëneartikelen) komen ook in aanmerking voor screening. Uw arts of GGD kan advies geven over wie getest moet worden en wanneer.
