Wat is astma?
Astma is een chronische aandoening waarbij de luchtwegen ontstoken en vernauwt raken, waardoor ademhalen moeilijk wordt. De exacte oorzaak van astma is nog niet volledig bekend, maar erfelijkheid, allergenen, luchtvervuiling en infecties spelen een belangrijke rol bij het ontstaan ervan.
Herkenbare symptomen van astma zijn piepende ademhaling, kortademigheid, hoesten (vooral 's nachts), en een drukkend gevoel op de borst. Deze klachten kunnen geleidelijk ontstaan of plotseling opkomen tijdens een astma-aanval.
Verschillende vormen van astma
Allergisch astma - veroorzaakt door allergenen zoals pollen, huisstofmijt of dierenharen
Niet-allergisch astma - getriggerd door stress, infecties of irriterende stoffen
Inspanningsastma - ontstaat tijdens of na fysieke activiteit
Zoek onmiddellijk medische hulp bij ernstige kortademigheid, blauwverkleuring van lippen of vingers, of wanneer gewone activiteiten niet meer mogelijk zijn door ademhalingsproblemen.
Astma medicijnen: soorten en werking
Astma medicijnen worden onderverdeeld in twee hoofdcategorieën: onderhoudsbehandeling voor dagelijks gebruik en noodmedicatie voor acute klachten. Deze verschillende medicijnen werken elk op hun eigen manier om de luchtwegen open te houden en ontstekingen te verminderen.
Bronchusverwijders
Snelwerkende bronchusverwijders zoals salbutamol en terbutaline ontspannen de spieren rondom de luchtwegen binnen enkele minuten. Deze medicijnen worden vaak gebruikt als noodmedicatie bij acute astma-aanvallen en werken 4-6 uur lang.
Ontstekingsremmers en combinatiemedicijnen
Corticosteroïden zoals beclometason en budesonide verminderen ontstekingen in de luchtwegen en worden dagelijks gebruikt als onderhoudsbehandeling. Combinatiemedicijnen bevatten zowel ontstekingsremmers als langwerkende bronchusverwijders voor optimale controle.
Astma medicijnen werken direct in de luchtwegen door inhalatie, waardoor ze snel effect hebben met minimale bijwerkingen. Regelmatig gebruik volgens voorschrift zorgt voor betere controle over astma symptomen.
Beschikbare astma medicijnen in Nederland
In Nederland zijn verschillende effectieve astma medicijnen beschikbaar om aanvallen te voorkomen en acute klachten te behandelen. De meest voorgeschreven medicijnen omvatten zowel noodmedicatie als onderhoudsbehandeling.
Ventolin (salbutamol) is de meest bekende noodinhaler die binnen enkele minuten verlichting biedt bij acute benauwdheid. Voor dagelijkse controle wordt vaak Symbicort (budesonide/formoterol) voorgeschreven, een krachtige combinatie-inhaler die zowel ontstekingsremmend werkt als de luchtwegen verwijdt.
Flixotide (fluticason) dient als onderhoudsmedicatie om ontstekingen in de luchtwegen te verminderen, terwijl Atrovent (ipratropium) specifiek als bronchusverwijder functioneert. Voor langdurige controle is Seretide (salmeterol/fluticason) een populaire optie die 12 uur werkzaam blijft.
Nederlandse apotheken bieden zowel merkproducten als generieke alternatieven aan, waarbij de werkzame stoffen identiek zijn maar de prijs vaak gunstiger. De meeste astma medicijnen zijn receptplichtig en vallen onder de basisverzekering, hoewel bepaalde luchtwegverwijders zonder recept verkrijgbaar zijn.
Inhalatietechnieken en hulpmiddelen
De juiste inhalatietechniek is cruciaal voor de effectiviteit van astma medicijnen. Nederland kent verschillende soorten inhalers, elk met specifieke gebruiksinstructies.
Soorten inhalers en gebruik
Dosisaërosolen vereisen coördinatie tussen indrukken en inademen, terwijl poederinhalers geactiveerd worden door krachtig inademen. De juiste techniek verschilt per type:
Schud de inhaler 5-10 keer voor gebruik
Adem volledig uit voordat u de inhaler gebruikt
Plaats lippen stevig rond het mondstuk
Adem langzaam en diep in terwijl u de inhaler activeert
Houd de adem 10 seconden vast
Spoel de mond na gebruik van corticosteroïden
Hulpmiddelen en onderhoud
Voorzetkamers en spacers verbeteren de medicijnafgifte aanzienlijk en zijn vooral nuttig voor kinderen en ouderen. Vernevelaars bieden een alternatief voor mensen die moeite hebben met inhalers. Regelmatige reiniging met warm water en wekelijkse desinfectie verlengt de levensduur van inhalapparatuur.
Astma bij kinderen en volwassenen
Verschillen in behandeling per leeftijdsgroep
Astmabehandeling verschilt aanzienlijk tussen kinderen en volwassenen. Bij kinderen staat de ontwikkeling van gezonde longfunctie centraal, terwijl bij volwassenen het behoud van functie prioriteit heeft. Kinderen hebben vaak meer gevoeligheid voor allergische triggers en kunnen beter reageren op ontstekingsremmende behandelingen.
Kindervriendelijke medicijnen en doseringen
Voor kinderen zijn speciale inhalatiehulpmiddelen zoals voorzetkamers en maskers beschikbaar. Doseringen worden aangepast aan lichaamsgewicht en leeftijd. Kindvriendelijke puffers en droogpoederinhalatoren maken medicijntoediening eenvoudiger en effectiever.
Astma op school en tijdens sport
Scholen moeten op de hoogte zijn van het astmaactieplan van het kind. Sportdeelname blijft mogelijk met goede medicatie en voorbereiding. Opwarming en bronchusverwijders voor inspanning zijn essentieel.
Leefstijl en astma management
Astma triggers herkennen en vermijden
Het identificeren van persoonlijke astmatriggers is cruciaal voor effectief management. Veel voorkomende triggers zijn:
Huisstofmijt en dierenharen
Pollen en schimmels
Rookdampen en luchtvervuiling
Sterke geuren en parfums
Weersveranderingen en koude lucht
Belang van een astma actieplan
Een persoonlijk astmaactieplan, opgesteld met uw huisarts, helpt bij het herkennen van symptomen en het nemen van juiste maatregelen. Dit plan bevat dagelijkse medicatie, noodmaatregelen en contactgegevens van zorgverleners.
Sport en beweging bij astma
Regelmatige beweging verbetert de longcapaciteit en algemene conditie. Zwemmen wordt vaak aanbevolen vanwege de warme, vochtige lucht. Gebruik van bronchusverwijders voor inspanning kan inspanningsastma voorkomen.
Voeding en luchtkwaliteit
Een gezond dieet rijk aan omega-3 vetzuren en antioxidanten kan ontstekingen verminderen. Let op luchtkwaliteit binnenshuis door regelmatig ventileren en gebruik van luchtreiniger indien nodig. Neem contact op met uw huisarts bij toenemende symptomen of verminderde medicijnwerking.
